به نقل از «همشهری آنلاین»

پرواز بر فراز آشیانه فاخته / میلوش فورمن | طغیان علیه اجبار

تاریخ انتشار: ۶ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۳۹۶۱۲۱

علی عمادی : «پرواز بر فراز آشیانه فاخته» که در ایران به «دیوانه از قفس پرید» شهرت یافته، داستانی ساده از مفاهیم نه‌چندان ساده در نقد نظام‌های اجتماعی دارد. این فیلم اقتباسی از یک کتاب به همین نام نوشته کن کیسی است که تفاوت‌های بنیادین با یکدیگر دارند. صرف‌نظر از تفاوت‌ها و برتری فیلم بر کتاب یا بالعکس، آنچه اثر را جاودانه ساخته، جذابیت عصیان شخصیت اصلی برابر سیستمی است که سعی دارد به بهانه برقراری نظم اجتماعی، آزادی‌های فردی را محدود کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 رندال مک مورفی (جک نیکلسن) حتی ازنظر ظاهری هم هیچ شباهتی با بیماران روانی ندارد، ولی چون خود را با قواعد اجتماعی وفق نداده، به آسایشگاه روانی فرستاده می‌شود؛ و این شروع ماجراست.

سیستم علیه طبیعت

آغاز فیلم با دورنمایی از یک دشت زمستانی است که به کوه‌هایی برف‌گیر می‌رسد و قاب پایانی، رئیس (ویل سمسون) را نشان می‌دهد که پس از فرار از آسایشگاه به شیوه‌ای که مک مورفی گفته بود، به‌سوی بلندی‌هایی سرسبز می‌دود. مک مورفی وقتی بیماران آسایشگاه را فراری می‌دهد، آن‌ها را برای ماهیگیری به دل دریا می‌برد و یک ماهی، بزرگ‌تر ازآنچه رئیس بیمارستان روانی در قاب عکس روی میزش گذاشته، شکار می‌کند. عمده فیلم اما در فضای داخل آسایشگاه روایت می‌شود تا میلوش فورمن با نمایش این تقابل، مشی ضد طبیعت نظام‌های اجتماعی را نشان دهد. برخلاف فیلم که چندان به پایه‌های این نظام اجتماعی اشاره‌ای ندارد، نویسنده کتاب، پیکان نقد را به‌سوی نظام سرمایه‌سالار غربی نشانه رفته که با کنش‌هایی خلاف طبیعت انسان، هنجارهایی خودساخته را دیکته می‌کند تا با بهره‌کشی بیشتر، سود افزون‌تری ببرد. 

بیماران بخشی که مک مورفی در میان‌ آن‌هاست، یک اجتماع کوچک از افرادی را تشکیل می‌دهند که گرچه بیشترشان رفتاری غیرطبیعی ندارند ولی به‌زعم دیگران در چهارچوب مناسبات اجتماعی قرار نگرفته‌اند و شوربختانه‌تر آن‌که خودشان نیز چنین انگی را پذیرفته‌اند. مک مورفی به‌عنوان یک یاغی علیه این نظام ساختگی که حاضر نیست به قواعد آن تن دهد، سعی می‌کند طبیعی بودن را به بیماران دیگر هم یادآوری کند. رئیس که روایت کتاب از زبان او بیان‌شده با پیشینه‌ای که در فیلم از پدرش برای مک کورفی بازگو می‌کند هم نمادی از نسل‌هایی است که علی‌رغم زیست طبیعی و زندگی مسالمت‌آمیز با طبیعت، همان نظام اجتماعی برای تصرف زمین آزاد زیر پایشان سالیان سال به آن‌ها برچسب وحشی یا غیرمتمدن زده تا آن‌ها را در چهارچوبی کوچک بگنجاند که نسبتی با روح بزرگشان ندارد.  

قدرت علیه فردیت

فورمن بیشتر در این فیلم سعی دارد قدرتی که از سوی نظام اجتماعی به برخی افراد واگذارشده را به‌نقد بکشد؛ قدرتی که تلاش می‌کند با شکستن روح آزادگی افراد، آن‌ها را در چهارچوبی قرار دهد که نظام اجتماعی معین کرده است. ازاین‌رو آنتاگونیست فیلم در قالب پرستار راچد (لوییز فلچر) تعریف می‌شود که قدرت مطلق در همان کلونی کوچک بیماران دارد. او با نظمی سخت‌گیرانه و بی‌دلیل، اتمسفری ایجاد کرده که طبیعی‌ترین نیازها به‌جز اجازه او در دسترس نیست. ورود مک مورفی به این کلونی، نظم ساختگی راچد را دچار خدشه می‌کند و خصومت راچد با مک مورفی برای ابراز برتری و عقده‌گشایی شکل می‌گیرد. تقابل این دو از جایی شروع می‌شود که راچد به تقاضاهای پیش‌پاافتاده مک مورفی مثل کم‌کردن صدای موسیقی یا اجازه تماشای مسابقات ملی از تلویزیون اهمیتی نمی‌دهد. راچد با این خواسته‌های حداقلی مخالفت می‌کند تا نشان دهد برتری با اوست و مک مورفی باید هر طور شده با آن کنار بیاید. وقتی پزشکان آسایشگاه روانی به این نتیجه می‌رسند که مک مورفی را باید به زندان بازگردانند، پرستار راچد از آن‌ها می‌خواهد مک مورفی را برای تکمیل درمان نگه‌دارند و مشکلی که نتوانسته‌اند را حل کنند را به دوش دیگران نیندازند. در وهله اول شاید این رفتار راچد دلسوزانه تلقی شود تا وجه خاکستری او را بنمایاند اما خیلی زود معلوم می‌شود که پرستار راچد برای انتقام از مک مورفی در شکستن نظم ساختار محیطی که زیر قدرت اوست، چنین پیشنهادی داده است. صبح مهمانی شبانه‌ای که مک مورفی در محیط آسایشگاه به راه می‌اندازد و همه‌جا به هم می‌ریزد، راچد به‌اندازه گم‌شدن بیلی بیبت (برد دوریف) و شاید بیش از آن، نگران سرپوش پرستاری خود می‌شود که بازیچه بیماران شده و زیر پا روی زمین افتاده است؛ انگار این تاج قدرت اوست که نادیده گرفته می‌شود. لوییز فلچر با ایفای نقش پرستار راچد توانسته با میمیک‌های سرد و بی‌روح و نگاه‌های عمیق و سرزنش‌بارش شخصیتی فراموش‌نشدنی خلق کند تا جایی که در توسعه این نقش، در سال2020 نتفلیکس سریالی با همین نام ساخت.

قهرمان علیه قدرت

مک مورفی بیش از آن‌که یک یاغی ناراحت باشد، قهرمان جامعه کوچک بیماران روانی است؛ قهرمانی که به دیگر بیماران جرئت می‌بخشد تا برخلاف گذشته، هنجارهای تحمیلی را بشکنند. برای همین سیستم به این نتیجه می‌رسد که مک مورفی دیوانه نیست ولی خطرناک است. جنس قهرمانی او نه داشتن زور زیاد برای از پا درآوردن حریفان بلکه در آن است که می‌تواند انگیزه برای ساختارشکنی در دیگران ایجاد کند؛ مک مورفی برای فرار از آسایشگاه نمی‌تواند سنگ بزرگ آبخوری را از جا دربیاورد و پنجره را بشکند اما با گفتن «حداقل سعی خودم را کردم»، این ایده را در ذهن آدمی مثل رئیس می‌گذارد تا در پایان با همین ایده از قفس بپرد. قهرمان «پرواز بر فراز آشیانه فاخته» با آن‌که خود قربانی سیستم می‌شود اما فضایی ایجاد می‌کند که با قبل متفاوت است. هرکدام از آدم‌های آن کلونی کوچک با برداشت‌های شخصی خود نسبت به گذشته‌ای که داشتند تغییر کرده‌اند و همین موضوع خطر و جود قهرمان را به قدرت‌ها یادآوری می‌کند. مک مورفی قهرمانی افسانه‌ای نبود؛ قهرمانی بود که جامعه هرچند کوچک آن بخش تیمارستان به آن نیاز داشت.

کد خبر 749696 منبع: همشهری آنلاین

منبع: همشهری آنلاین

کلیدواژه: نظام اجتماعی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۳۹۶۱۲۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سیارکی که بر فراز برلین منفجر شد، رکورد سریع‌ترین چرخش وضعی را هم شکست

تینا مزدکی: اوایل روز یکشنبه ۲۱ ژانویه گذشته به وقت آلمان، سیارکی تقریباً یک متری بر فراز برلین در جو زمین سوخت و آذرگوش درخشانی را تولید کرد که مردم در سرتاسر اروپا توانستند آن را به‌راحتی ببینند. این سیارک کوچک‌تر از آن بود که بتواند زمینی‌ها را درمعرض خطر قرار دهد، با این حال ناسا از قبل می‌دانست که چنین سنگی در راه است و برخورد آن را پیش‌بینی کرده و به جهان اطلاع داده بود.

اما این سیاره حیرت‌آورتر از هر چیزی بود که فکرش را بکنید؛ زیرا دانشمندان به کمک راهی جدید توانسته‌اند سرعت حرکت سیارک ۲۰۲۴ BX۱ را محاسبه کنند و نتیجه آن بسیار جالب بود: ۲۰۲۴ BX۱ از هر شیء که تا کنون در نزدیکی زمین دیده شده است، سریع‌تر می‌چرخید! این سیارک که BX۱ ۲۰۲۴ نام گرفته، با سرعت ۵۰هزار کیلومتر بر ساعت حرکت می‌کرد و هر ۲٫۶ ثانیه، یک‌بار به دور خودش می‌چرخید؛ این سرعت چرخش وضعی سریع‌ترین سرعتی است که تا کنون برای یک سیارک ثبت شده است.

به گزارش خبرآنلاین تا پیش از این، رکورد سریع‌ترین چرخش سیارک متعلق به سیارکی به نام ۲۰۲۰ HS۷ بود که دوره چرخش آن ۲٫۹۹ ثانیه بود. این سیارک بین ۴ تا ۸ متر قطر داشت و تنها کمی بزرگتر از ۲۰۲۴ BX۱ بود که البته همین اختلاف کم، توضیح مناسبی برای چرخش سریع‌تر BX۱ ۲۰۲۴ است. سیارک‌ها به دلایل مختلفی می‌چرخند، از آنجایی که سیارک‌های کوچک‌تر فشرده‌ترند، سریع‌تر از سیارک‌های بزرگ‌تر می‌چرخند. ماکسیم دووگل، فیزیکدان دانشگاه مرکزی فلوریدا می‌گوید: «آن‌ها بقای تکانه زاویه‌ای دارند، بنابراین می‌توانند سریع‌تر بچرخند».

دووگل و همکارانش سرعت چرخش سه سیارک از جمله ۲۰۲۴ BX۱ و دو سیارک دیگر را که ۲۰۲۳ CX۱ و ۲۰۲۴ EF نام گرفتند، با استفاده از تصاویری که هنگام نزدیک شدن اجرام به زمین گرفتند، مطالعه کردند.

آن‌ها تکنیک جدیدی را برای محاسبه سرعت چرخش سرگیجه‌آور سیارک‌ها به کار گرفتند که در آن، اندازه دیافراگم دوربین به‌شکلی تنظیم می‌شود که زمینه پرستاره آسمان، نمایی شارپ (واضح با لبه‌های تیز) داشته باشد و سیارک به شکل ردی نورانی ثبت شود.

هنگام عکاسی از سیارک‌ها، دانشمندان معمولاً زمان نوردهی را به گونه‌ای تنظیم می‌کنند که هم سنگ متحرک و هم پس‌زمینه ستاره‌ای، نسبتاً واضح و نقطه‌ای باقی بمانند؛ اما اجرام نزدیک به زمین مانند ۲۰۲۴ BX۱ آنقدر سریع حرکت می‌کنند که برای ثبت نقطه‌ای و واضح آن‌ها به زمان نوردهی بسیار کوتاه نیاز خواهیم داشت.

محققان در روش جدید به جای حرکت با سرعت سیارک که سبب می‌شود ستارگان به صورت ردهای نورانی در تصویر ثبت شوند، سیارک را با سرعت متناسب با گردش ظاهری ستارگان (همان شبانه‌روز نجومی زمین. زمین هر ۲۳ ساعت و ۵۶ دقیقه و ۴ ثانیه یک‌بار به دور خودش می‌چرخد که ما اثر آن را به شکل حرکت ستارگان در آسمان با همین دوره تناوب می‌بینیم) رصد کردند و بدین‌ترتیب، رد سیارک را در طول میدان دید تصویر ثبت کردند. در نتیجه به لطف نوردهی طولانی، تصاویر به دست آمده تغییرات روشنایی سیارک ۲۰۲۴ BX۱ را در برابر پس‌زمینه‌ای از آسمان پرستاره دنبال می‌کند.

بررسی تغییرات روشنایی جسم در طول مسیر نشان می‌دهد که جسم در حال چرخش بوده و شکل کشیده‌ای هم داشته است. منجمان با اندازه‌گیری تکرار روشن‌ترین حالت درخشندگی سیارک نتیجه گرفتند که سرعت چرخش وضعی سیارک ۲٫۵۸۸ ثانیه، معادل با ۳۳هزار گردش وضعی در شبانه‌روز است.

به گفته محققان مزیت تکنیک جدید در آن است که اجازه می‌دهد تا روشنایی اجرام در طول زمان روی فقط یک تصویر ثبت شود. آن‌ها بر ابن باورند که این تکنیک در شناسایی سیارک‌های در حال چرخش بسیار مؤثر است. همچنین دانستن سرعت چرخش سیارک‌هایی که در نزدیکی زمین سرگردانند، می‌تواند در کاهش خطری که چنین اجرامی برای انسان‌ها و زیرساخت‌ها ایجاد می‌کنند مفید باشد.

منبع: LiveScience

۵۴۳۲۳

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1902610